Tag: Sugar Industry

Bitter work conditions for sweet sugar

At four o’clock in the morning, Tatay Romeo, 66 years old from Cadiz City, woke up to prepare for the entire day of cutting and loading sugarcane. Nanay Celia, 52 years old, also woke up at the same time to prepare for assigning work and work areas (pang-arima) to farm workers. They drink coffee, eat a bit and make sure to pack food for an entire day’s work, rain or shine. Each of them must be at work at six o’clock in the morning.

Negros Island is known for its quality and sweet sugar from sugarcane produced in 62% of the island’s land area that contributes to almost 70% of total sugar production in the Philippines.

For Tay Romeo’s extremely dangerous around-the-clock work of cutting and loading sugarcane, the landlord merely payed the labor of his group on piece-rate (pakyaw) of ₱190 per ton. It is better during milling season because he can get as much as ₱2,000 per week, but he only earns half of this amount when its off-milling season from working on piece-rate, including weeding.

“Our wages are really not enough to make ends meet considering our weekly needs, we can only afford our expenses once we get our pension,” Tatay Romeo said while calculating his household expenses. Each week, he allots ₱500 for rice, ₱350 for fish and dried fish, ₱200 for other needs, ₱1,000 for the allowance of his two college students who are sponsored by his relatives, and saves ₱500 for the monthly electricity bill.

In paper, Tay Romeo is already retired from working in sugarcane fields since he was 15 years old. He is seemingly lucky because he is one those who have SSS benefits and now receives a monthly SSS pension of ₱3,000, but with no land to till, he is forced to continue cutting and loading sugarcane to provide for his family.

In another part of Negros Island, in the town of Toboso, Nanay Celia endures a ₱150 daily wage for three hours of work in sugarcane fields. For working six days per week, she earns barely ₱1,000.

“If Tim Ballesteros had not increase wages by ₱15 daily after the NPAs burned his trucks (in January 2023), our wages would not have been raised,” shared Nay Celia. Tim Ballesteros is the leading comprador-landlord in northern parts of Negros and the one who dictates wages and the management of work in sugarcane fields.

Tay Romeo and Nay Celia are among the estimated 380,000 farm workers in sugarcane fields on Negros Island. There are another 18,000 workers all over the island scattered in 12 sugar mills (of the 27 in the entire Philippines).

Berting, 39 years old from Toboso, is one of the sugar mill workers. He is a ‘hooker’ in a transloading station where he unloads sugarcanes from the truck and loads these to a hauler to transport the sugarcane to the mills. He works in a transloading station owned by Victorias Milling Corporation (VMC), the biggest sugar mill in the entire Asia, but he still works on piece-rate of ₱5 per ton. For 20 years of work as a ‘hooker,’ his wage increased only once in 2012; already over a decade since wages for unloading-loading sugarcane were raised by ₱1 per ton.

“We are casual workers until now as there are no regular ‘hookers’ that I know of here in Toboso. It is either too hot or we are drenched in the rain because transloading stations should be cleared,” Berting said. Because Berting is not a regular worker, he does not receive any benefits like SSS or 13th month pay. He brings ₱5,000 every 15 days to his family.

The work of ‘hookers’ like Berting is very dangerous. The heat is scorching during summer, while narrow ladders they use to board the trucks and the sugarcane are very slippery during the rainy season. The company does not provide them uniforms or any form of protective gear.

With the successive increase of price of goods, farm and mill workers have not received any substantial increase to their wages. “People need to unite to solve the problem and crisis, like expensive goods and the need to increase wages,” Nay Celia said. When asked what workers currently need, Berting answered, “wage increase, with SSS included.” Livelihood is Tay Romeo’s demand, “land to till and just wages and benefits so we can live properly without hunger.”

Tay Romeo also pointed out that the piece-rate (pakyaw) system is the reason why their wages are low. “The management of haciendas is unjust, especially those work entrusted to contractors, usually we are only given piece-rate jobs. We only earn very little each week,” Tay Romeo concluded.

Tatay Romeo, Nanay Celia, and Berting are some of those who work hard and sell their labor power to produce sugar that sweetens people’s food and drinks, yet their lives that are tied to sugarcane plantations are very bitter.

Pait nga pagtrabaho sa tam-is nga kalamay

Alas kwatro pa lang sa buntag ningmata si Tatay Romeo, 66 anyos nga taga-Cadiz City, para mag-andam alang sa tibuok adlaw nga pagtapas ug pagkarga og tubo. Pareho sab nga oras nga mingbangon si Nanay Celia, 52 anyos, para makapangandam sa pagpang-arima (pag-asayn og klase sa trabaho sa kampo ug lugar nga trabahoan). Mangape, motimo og dyutay ug maniguro og balon para sa ulan-init nga trabaho. Tagsa-tagsa kanila kinahanglang anaa na sa trabahoan alas sais sa buntag.

Naila ang isla sa Negros sa iyang kalidad ug tam-is nga kalamay gikan sa 62 porsyento sa kayutaan sa tibuok isla nga gitamnan og tubo nga moamot sa dul-an 70 porsyento sa tibuok produksyon sa kalamay sa Pilipinas.

Sa sobra ka peligroso nga tibuok adlaw nga pagkarga-tapas ni Tay Romeo, gipakyaw lang sa agalon ang pamuo sa ka-grupo niya sa tapasero sa ₱190 kada tonelada. Maayo kung milling season kay makabahin siya og ₱2,000 matag semana, pero katunga na lang niini kung sira-galing gikan sa pakyaw nga pagtrabaho, lakip na ang pagguna.

“Kung sa among panginahanglanon lang kada semana, kulang gayud i-badyet ang among sweldo, makapiyan-piyan lang kami sa galastuhan kung makakuha na sa pensyon,” ingon ni Tay Romeo sa pagsubay niya sa iyang galastuhan para sa sulod-balay. Matag semana mogahin siya og ₱500 para sa bugas, ₱350 para sa isda ug bulad, ₱200 para sa uban pang panginahanglanon, ₱1,000 para alawans sa duha ka kolehiyo niya nga mga anak nga gipa-eskwela sa mga kaliwat, ug motigum og ₱500 para sa bulanan nga badyet sa bayad sa kuryente.

Retirado na sa papel si Tay Romeo sa iyang pagtrabaho sa katubhan sukad pa 15 anyos siya. Suwerte kung lantawon si Tatay kay usa siya sa adunay benepisyong SSS ug karon, matag bulan makadawat na siya og ₱3,500 nga SSS pension, apan tungod walay yutang matikad, napugos siyang mopadayon sa pagtapas-karga para mabuhi ang iyang pamilya.

Sa laing bahin sa isla sa Negros sa lungsod sa Toboso, gi-agwanta ni Nanay Celia ang ₱150 nga inadlaw nga suhulan sa tulo ka oras nga pagtrabaho sa katubhan. Sa unom ka adlaw matag semana nga pagtrabaho, dili kaabot og ₱1,000 ang iyang suhulan.

“Kung wala pa nipasaka si Tim Ballesteros og ₱15 sa inadlaw human gisunog sa mga NPA ang iyang mga trak (kaniadtong Enero 2023), wala pa gipasakaan ang among mga swel-do,” pag-ambit ni Nay Celia. Si Tim Ballesteros ang nangunang asyen-dero-kumprador sa norte nga ba-hin sa Negros ug ang nagdikta sa paswelduanay ug pagpadalagan sa trabaho sa katubhan.

Kabahin si Tay Romeo ug Nay Celia sa gibana-banang 380,000 ka mga mamumuo sa katubhan sa isla sa Negros. Adunay laing 18,000 ka mamumuo sa sentral sa isla nga nagkatag sa 12 (sa 27 sa tibuok Pilipinas) ka mga galingan sa tubo.

Usa sa mga mamumuo sa sentral si Berting, 39 anyos nga taga-Toboso. ‘Hooker’ siya sa transloading diin idiskarga niya ang tubo gikan sa trak ug ikarga sa hauler para ihatod ang tubo padulong sa mga galingan. Gipanag-iyahan sa pinakadakung sentral sa tibuok Asya, ang Victorias Milling Corporation (VMC), ang transloading nga iyang gitrabahuan, apan pakyaw gihapon ang sweldohanay sa ₱5 kada tonelada. Sa 20 ka tuig niyang pagtrabaho isip ‘hooker,’ kausa ra siya napasakaan og sweldo kaniadtong 2012, sobra dekada na ang milabay nga gipasakaan og ₱1 matag tonelada nga pagdiskarga-karga og tubo.

“Kaswal ra man gihapon mi, walay regular nga ‘hooker’ nga akong nahibaluan diri sa Toboso. Pwerti ka init o mabasa mi sa ulan kay hawanan ra ba na ang mga transloading,” ingon ni Ber-ting. Tungod dili regular nga ma-mumuo si Berting, wala siya’y nadawat nga mga benepisyo sama sa SSS ug 13th month pay. Ma-kadala og ₱5,000 kada kinsenas si Berting ngadto sa iyang pamilya.

Pwerti ka peligroso ang trabaho sa mga ‘hooker,’ sama ni Berting. Galagiting ang adlaw kung init, pwerti ka danlog sa damyo (hagdanan) ug tubo kung ting-ulan. Walay gihatag nga uni-porme o bisan unsa nga proteksyon ang kumpanya para kanila.

Sa sunod-sunod nga pag-taas sa presyo sa mga palaliton, wala’y igong usbaw sa suhulan nga nadawat sa mga mamumuo sa uma man o sa pabrika. “Kinahanglan maghiusa ang mga katawhan para masulbad ang problema ug krisis, sama sa mahal nga palaliton ug panginahanglan nga pagpasaka sa suhulan,” ang sulti ni Nay Celia. Pagpangutana kung unsa ang gikinahanglan karon sa mga mamumuo, ningtubag si Berting, “pasakaan ang suhulan, kanang naay SSS.” Pangabuhian ang singgit ni Tay Romeo, “yuta nga matikad ug insaktong sweldo-benepisyo para mabuhi og husto nga walay gutom.”

Gipunting pud ni Tay Romeo nga ang sistema sa pakyaw maoy hinungdan nga gamay lang ang ilang sweldo. “Dili makatarunganon ang pamalakad sa asyenda, ilabi na ang anaa sa kontraktor pagpatrabaho, kasagaran pakyaw lang ang among matrabaho. Gamay ra nga sweldo among makuha matag semana,” panapos ni Tay Romeo.

Sila ni Tatay Romeo, Nanay Celia ug Berting ang pipila sa mga nagpasingot ug naghatag sa ilang kusog-pamuo para maka-himo og kalamay nga makapatam-is sa pagkaon ug ilimnon sa katawhan, apan ang ilang kina-buhi nga nahigot sa katubhan, pwerti kapait.

Mapait nga pagtrabaho sa matam-is nga kalamay

Alas kwatro pa lang sang aga nagamata na si Tatay Romeo, 66 anyos nga taga-Cadiz City, agud mag-andam para sa bug-os nga adlaw nga pagtapas kag pagkarga sang tubo. Pareho man nga oras nga magbangon si Nalay Celia, 52 anyos, para makapreparar sa pagpang-arima (pag-asayn sang klase sang trabaho sa kampo kag lugar nga obrahan). Mangape, magtimo sang dyutay kag magseguro sang balon para sa ulan-init nga trabaho. Tagsa-tagsa sa ila kinahanglan nga ara na sa ulobrahan alas sais sang aga.

Kilala ang isla sang Negros sa iya kalidad kag katam-is nga kalamay gikan sa 62% nga kadutaan sa bug-os nga isla nga ginatamnan sang tubo nga nagaamot sang malapit sa 70% sa bug-os nga produksyon sang kalamay sa Pilipinas.

Sa sobra ka peligroso nga bug-os nga adlaw nga pagkarga-tapas ni Tay Romeo, ginapapakyaw lang sang agalon ang pagpatrabaho sa upod sa kagrupo niya nga tapasero sa ₱190 matag tonelada. Maayo kon milling season kay makabahin siya sang 2,000 kada semana, apang katunga na lang sini kon sira-galing gikan sa pakyaw nga pagtrabaho, upod na ang pagguna.

“Kon sa amon panginahanglanon lang kada semana, kulang gid kon i-badyet ang amon sweldo, makapiyan-piyan lang kami sang galastuhan kon makakuha na sang pensyon,” siling ni Tay Romeo sa pagsuma niya sang iya galastuhan sa sulod-balay. Kada semana nagagahin siya sang ₱500 para sa bugas, ₱350 para sa isda kag uga, ₱200 para sa iban pa nga kinahanglanon, ₱1,000 para sa allowance sang duha ka kolehiyo niya nga anak nga ginapa-eskwela sang iya kaliwat, kag magtipon sang ₱500 para sa bulanan nga badyet sa bayad sa kuryente.

Retirado na sa papel si Tay Romeo sa iya pagtrabaho sa katubuhan gikan pa sang 15 anyos siya. Suwerte kon lantawon si tatay kay isa siya sa may benepisyo nga SSS kag karon kada bulan makabaton na siya sang ₱3,000 kada bulan nga SSS pension, apang tungod wala sang duta nga matalauma, napilitan siya nga magpadayon sa pagtapas-karga para mabuhi ang iya pamilya.

Sa iban nga bahin sang isla sa Negros sa banwa sang Toboso, ginaagwanta ni Nanay Celia ang ₱150 nga inadlaw nga sweldo sa tatlo ka oras nga pagtrabaho sa katubohan. Sa anum ka adlaw kada semana nga pagtrabaho, indi kaabot sa ₱1,000 ang iya sweldo.

“Kon wala pa nagpasaka si Tim Ballesteros sang ₱15 sa inadlaw halin sang ginsunog sang mga NPA ang iya mga trak (sadtong Enero 2023), wala pa ginpasakaan ang amon nga sweldo,” pagpaambit ni Nay Celia. Si Tim Ballesteros ang nagapanguna nga asyendero-kumprador sa norte nga bahin sang Negros kag ang nagadikta sa paswelduhanay kag pagpadalagan sang trabaho sa katubohan.

Kabahin si Tay Romeo kag Nay Celia sa ginabana-bana nga 380,000 ka mga mamumugon sa katubohan sa isla sang Negros. May lain pa nga 18,000 ka mamumugon sa sentral sa isla nga nagkatag sa 12 (sa 27 sa bilog nga Pilipinas) ka mga galingan sang tubo.

Isa sa mga mamumugon sa sentral si Berting, 39 anyos nga taga-Toboso. ‘Hooker’ siya sa transloading diin idiskarga niya ang tubo gikan sa trak kag ikarga sa hauler para ibyahe ang tubo padulong sa mga galingan. Ginapanag-iyahan sang pinakadako nga sentral sa bug-os nga Asya, ang Victorias Milling Corporation (VMC), ang transloading nga iya ginatrabahuan, apang pakyaw gihapon ang swelduhanay sa ₱5 kada tonelada. Sa 20 ka tuig niya nga pagtrabaho bilang ‘hooker’, kaisa lang siya napasakaan sang sweldo sadtong 2012; sobra dekada na ang nag-agi nga ginpasakaan sang ₱1 kada tonelada ang pagdiskarga-karga sang tubo.

“Kaswal lang man gihapon kami, wala sang regular nga hooker ako nga nahibaluan diri sa Toboso.  Pwerti ka init ukon mabasa kami sang ulan kay hawanan baya na ang mga transloading,” siling ni Berting. Tungod indi regular nga mamumugon si Berting, wala siya sang may ginabaton nga mga benepisyo pareho sang SSS kag 13th month pay. Makadala lang sang ₱5,000 kada kinsenas si Berting sa iya pamilya.

Pwerti ka peligroso ang trabaho sang mga hooker, pareho ni Berting. Gatagiti ang adlaw kon init, pwerti ka danlog sang damyo (hagdanan) kag tubo kon tig-ululan.  Wala sang ginahatag nga uniporme ukon bisan ano nga proteksyon ang kumpanya para sa ila.

Sa asud-asud nga pagsaka sang presyo sang mga balaklon, wala sang nagakaigo nga pagpasaka sang sweldo ang madawat sang mga mamumugon sa kaumhan man ukon sa pabrika. “Kinahanglan nga maghiusa ang mga katawhan para masolbar ang problema kag krisis, pareho sang mahal nga balaklon kag kinahanglanon nga mapasakaan ang sweldo,” ang hambal ni Nay Celia. Sa pamangkot kon ano ang kinahanglanon subong sang mga mamumugon, nagsabat si Berting, “pasakaan ang sweldo, inang may SSS.” Pangabuhian ang singgitan ni Tay Romeo, “duta nga ulumhan kag nagakaigo nga sweldo-benepisyo para mabuhi sang husto nga wala sang gutom.”

Gintumod man ni Tay Romeo nga ang sistema nga pakyaw amo ang kabangdanan nga gamay lang ang ila sweldo. “Indi makatarungan ang pagpalakat sa asyenda, ilabi na ang yara sa kontraktor nga pagpatrabaho, kalabanan pakyaw lang ang amon matrabaho. Gamay lang nga sweldo ang amon makuha kada semana,” panapos ni Tay Romeo.

Sila ni Tatay Romeo, Nanay Celia kag Berting ang pipila sa mga nagapabalhas kag nagahatag sang ila kusog pangabudlay para makahimo sang kalamay nga makapatam-is sa pagkaon kag ilimnon sang katawhan, apang ang ila kabuhi nga nahigot sa katubohan, pwerti kapait.

Matam-is nga produkto, mapait nga kahimtangan


Epekto sa neoliberalismo sa mga mamumugon sa kalamay

Kada tuig, mapabugal sang mga hasyendero ang iya bag-o nga nabakal kag na-aryenduhan nga kampo sa tubo ukon bag-o nga awto nga naga-inang-inang. Para sa nagapamugon, pinakamaayo na ang naga-inggat nga ispading ukon bairan. Bag-o man iya kagamitan sa pag-obra pero nahigut sa gihapon ang mangunguma sa daan nga pyudal kag malapyudal nga panghimulos.

Ang duta kag kusog-pangabudlay sang pumuluyo ginpanginpuslan sa mga agalon mayduta kag ginabayluhan lang sa mumho. Ang daku nga bahin sa iya obra ginahuthotan para makaginansya, kag halos magulang lang sa kamatayon ang iya adlaw-adlaw nga wala kaseguruhan sa pangabuhi.

Ang isla sang Negros ginakabig bilang ‘sugar bowl’ sang pungsod, kon sa diin makita ang malapad nga katubohan. Sobra katunga sang produkto nga kalamay sa pungsod diri naghalin. Ini bangud sa patay-buhi nga pag-obra sang masobra 310,000 ka mamumugon sa kampo nga kapin 44% sa kabilogan nga isip sa bilog pungsod. Ang 15,000 man nga mamumugon sa sentrales 62.5% sa kabilogan nga isip sa pungsod. Ini nagaresulta nga halos 3,000,000 o 71% sa pumuluyo sa Negros nagasalig sa industriya sang kalamay para mabuhi.

Bisan sila ang naga-obra kag ang matuod nga gapatuhaw sang produkto kag manggad, gamay ang nagakadto sa ila kabaylo sa ila gipangabudlayan. Ini bangud kalabanan sa mga hasyenda ginapag-iyahan sa mga dalagku nga agalon mayduta pareho nila Cojuangco, Marañon, Lacson, Peña, Roxas, Teves, Ballesteros kag iban pa.

Pyudal kag mala-pyudal nga pagpanghimulos


Ginmonopolyo sang mga dalagku komprador-agalon mayduta ang malapad nga kadutaan sa Negros. Dugang pa, ginpatuman ang mga neoliberal nga polisiya sang imperyalistang US sa aton pungsod nga halos wala nakabenepisyo ang mga mamumugon sa kampo. Sistematiko nga nasaylo ang panag-iya sa mga manggaranon ang kadutaan bangud sa pagpang-agaw sang duta gamit ang mga reaksyunaryo nga laye nga dikta sa neoliberalismo nga sila mismo ang gahimo para madepensahan ang ila interes bilang mga nagaharing sahi.

Ang Comprehenisve Agrarian Reform Program Extension with Reforms (CARPER) nga bag-o lang ginpabugal ni Marcos Jr sa iya programa sa reporma sa duta, amu mismo ang ginahimo nga kasangkapan sang nagahari nga sahi para ma-into ang mga mangunguma kag makuha ang duta paagi sa mga Certificate of Land Ownership Award (CLOA), Joint Venture Agreement (JVA), Stock Distribution Option (SDO), kag iban pa nga mga tipo sa pagpanginto paagi sa laye. Pasaligon ang imol nga mga ma-ngunguma nga iya na ang duta, pero mabawi man ini halin sa iya bangud ginapabay-an nga magtala-uma sa duta nga wala sang bulig halin sa reaksyonaryo nga gobyerno.

Bangud sa pagmahal nga kagamitan kag galastuhan sa produksyon pareho sa abono, pestisidyo, indi makasustiner ang mangunguma. Sa sini nga 2022 halos apat ka pilo na ang presyo sa abono, gikan sa P800 pakadto sa P3,000. Para makapadayon sa pagtalauma sa duta kag masabat ang kinahanglanon sang pamilya para mabuhi, kinahanglan nga mangutang nga may daku nga saka, ginpa-ariendohan ukon iprenda tubtob nga indi na ini magawad kag mabaligya na lang sa manubo nga presyo ang duta kag kasapatan.
 
Sa pagkontrol sa dalagku nga agalon mayduta sa malapad nga kadutaan, nangin ‘monocrop economy’ ang Negros kon sa diin sa kalamay lang nakasandig ang palangabuhian sa pumuluyo. Bangud sa pagpang-agaw sang duta, mapilitan ang mangunguma nga mangin mamumugon sa mga kampo. Pareho man sang ulipon nga kahimtangan, mapilitan sila nga magbaton sang tuman ka manubo nga sweldo para lang mabuhi.

Sa subong, ang sweldo sa obreros nagapabilin nga nakalansang sa tuman ka manubo (P150 – P250 ang adlaw) samtang gataas ang presyo sang mga balaklon. Sa isa ka pamilya, kulang pa ini para sa pagkaon pa lang. Wala ginasunod sa mga hasyendero ang minimum nga sweldo nga P415 nga wala man gani katunga sa living wage nga Php1,059, sweldo nga para mabuhi ang isa ka pamilya. Sa mga galingan sang tubo, mayoriya ukon duha sa tatlo sang mga mamumugon ang kontraktwal kag wala sang kaseguruhan sa permamente nga trabaho ukon insaktuhan nga mga benepisyo.

May mga laye man kon tani nga maghatag sang benepisyo sa mga mamumugon sa kampo, pareho sang Social Amelioration Program (SAP), apang sistematiko ini nga ginadingut sang mga hasyendero sa ila. Wala epekto sa mga mamumugon ang bag-o nga pagpataas sang maternity (P5,000 mangin P8,000) kag death (P10,000 mangin P14,000) benefits.

Ang tuigan nga tiempo muerto ukon pag-untat sang trabaho sa mga katubuhan kag pagsira sang galing sa mga sentrales nagbutang sa mamumugon sa dugang nga peligro bangud sa limitasyon sa trabaho. Mapwersa sila nga magsulod sa iban nga trabaho pareho sang habal-habal drayber, traysikad drayber kag trabahante sa konstraksyon, pero nangin kabudlayan ini sa pagsulod sa pandemya. Bangud sa manubo ang sweldo kag kawad-on sang trabaho, nangin bilog nga tuig ang tiempo muerto.

Dugang pa, ang mga benepisyo ginabaldog sang mga asyendero. Wala sang insurance ingkaso magbalatian ukon maaksidente kag iban pa nga emerhensya ang mamumugon. Bangud pribado ang serbisyo sosyal pareho sa edukasyon sa kabataan kag ikaayong lawas nga tani responsibilidad sang gobyerno.

Bangud sini, mapilitan ang mga Negrosanon nga magsulod sa pagpangutang. Ang mga microfinance companies pareho sa Dungganon, ASA, Card Inc, RAFI kag iban nga mga iskema nga nagapautang kag nagapatong sang dalagku nga interes (20% hasta 100%) dugang nga naglubong sa tuman nga kapigado nga kahimtangan sang pumuluyo sang isla.
Isa pa ka sistema ang ‘entresipo’ nga ginautang nga daan sang mamumugon ang kwarta halin sa agalon mayduta ukon kontraktor kag iya lang obrahan sa hasyenda. Sa ini nahigot ang mamumugon sa pag-obra nga halos wala na sang madala pauli sa iya pamilya, kay ang iya sweldo diretso na nagakadto sa iya agalon mayduta nga nagpa-utang sa iya.

Dugang man nga nagpalala sa ulipon nga kahimtang sang mamumugon ang pagsulod sang kalamay halin sa iban nga pungsod kag ang sugar quota nga gintalana sa US diin ara sa sobra 110,000MT ang gin-export ukon sobra 5% sa pungsodnon nga produksyon sa kalamay. Dugangan pa ini sang iligal nga pagtago sang kalamay sang mga sindikato kag kartel para artipisyal nga magnubo ang suplay sang kalamay kag mapataas ang presyo sa merkado.

Nakahalit ini sa lokal nga industriya sang kalamay kag ang una maapiktuhan ang mga pigado bangud padayon nga manubo ang sweldo kag nagataas sa presyo sang balaklon. Hingalitan man ini sang imperyalistang US, kakonsabo ang mga lokal nga agalon mayduta kag komprador, para mapatuman ang neoliberal nga laye pareho sa pagpataas sa presyo sang duta, land conversion nga ginatransporma ang duta sa indi produktibo nga paggamit pareho sa ekoturismo, solar farms kag economic zones, pagpatanom sa mga produkto kaangay sa palm oil, goma, etc. nga ginadikta sa imperyalismo, dugang pagpautang, kag lain-lain nga porma sa dumuluong nga pagpanghilabot.

Kon sumahon, sistematiko nga ginapatay ang mga mamumugon sa kalamay paagi sa neoliberal nga mga laye nga naga-epekto sa bisan diin nga bahin sa kabuhi sang pumuluyo. Ang neoliberalismo naga-palala lang sa krisis sosyo-ekonomiko nga ginaatubang sa pumuluyo. Gani may kinamata-rung sila nga magdemanda para sa makatarungan nga sweldo kag benepisyo para sa ila kaa-yuhan.

Matuod nga kusog sang pumuluyo


Mapakita ang kolektibo nga kusog sa mamumugon sa ila pagpabaskog sa mga kooperatiba kag ispirito sang pagbinuligay sa mga mangunguma. Sa ila kadamuon, ara sa ila ang matuod nga kusog upod ang pumuluyo sang Negros.

Pero indi dapat maglaum ang Negrosanon nga makuha ang handum nga duta kag malawigon nga kasegurohan sa pangabuhi sa idalum sang sistema nga mala-kolonyal kag mala-pyudal. Paagi lang sa pagwasak sang nagahari nga sistema paagi sa armado nga paghimakas mapatuman ang agraryo nga rebolusyon kag libre nga pagpanagtag sa duta sa mga mangunguma. Diri matukod ang pungsodnon nga industriya nga magsalig sa kaugalingon kag indi sa dumuluong ang ekonomiya sang pungsod.

Sa pagpamuno sang CPP kag sa iya NPA matukod ang demokratiko nga gobyerno sang pumuluyo, maagaw ang gahum sa nagaharing sahi kag mabuslan sang diktadura sang proletaryado para maangkon ang matuod nga kabuganaan. Ini ang matuod nga mangin matam-is ang mapa-it nga kahimtang sa pumuluyo. | AP October 2022

Hugpungon ang pagpakig-away sang pumuluyo sa rehimen US-Marcos II! Isulong ang armado nga paghimakas bilang nagapanguna nga tahas sang rebolusyon!

ANG PAGHIMAKAS OCTOBER 2022 EDITORYAL

Ang pumuluyong Pilipino sa subong mas labi nga nabug-atan bangud sa pagtaas sang mga sandigan nga balaklon kag serbisyo, mataas nga buhis, nagagamay nga kita, lapnagon nga kawad-on sa trabaho, gutom, burukratiko nga korapsyon kag pasismo sang estado. Sa matuod lang, ang pungsod yara sa estado sang kalamidad apang indi bangud sa Covid-19 nga pandemya nga gusto ni Marcos ipapati sa publiko kundi mismo ang tagumatayon nga mala-kolonyal kag mala-pyudal nga sistema nga nagtuga sang pinakamalala nga krisis sang pungsod pagkatapos nga mapalayas si anay Ferdinand E. Marcos Sr. Ang epekto sang krisis tuman nga nabatyagan sang masa sa Negros nga madugay na nga nagaantus sa ginatus na ka tuig nga mapiguson nga kahimtangan kag handa sila nga hilwayon ang kaugalingon paagi sa sosyal nga rebolusyon.

Daw nagbalik ang sang una sa Negros subong nga may isa ka Marcos nga ara naman sa poder kag ang krisis sa kalamay magabaha sa isla. Ang de facto martial law magabiktima sang mga aktibista, kritiko, karibal sa politika kag mga inosente nga sibilyan nga makapadumdum sa panahon sang Martial Law sa idalum sang diktador nga si Marcos Sr. Pagkatapos sang 37 ka tuig, sa gihapon ang hustisya nagapalayo sa mga pamilya sang biktima sa Escalante masaker.

Katulad sang paghimbunanay ni Marcos kag sang iya kroni nga si Roberto S. Benedicto nga nagpuga sa industriya sang kalamay sang 1980s, ang subong nga “kabulastugan sa kalamay” nga ginapahayag sa mass media isa ka sarswela sa tunga sang mga sakon nga poderoso sa kalamay kag si Marcos Jr bilang neokolonyal nga hepe nga nagpasiguro sa iya impluwensya sa industriya sang kalamay para sa interes sang subong nga nagahari nga grupo nga ginatiglawasan niya.

Wala sila sang kaluoy sa ginatos ka libo nga mamumugon sa kalamay nga sa diin ang pinakadaku nga bulto yara sa Negros. Ang mga mamumugon sa kampo nagapos sa monocrop nga ekonomiya sa kalamay nga nagasunod sa neoliberal nga mga polisiya nga sa gihapon ginapadalagan sa idalum sang daan nga sistema sang hasyenda nga nagapadayon sa pagpamigos kag paghimulos sa ila. Ang mga mamumugon sa sentrales sa kalamay sa Negros nagabakho man sa padayon nga kontraktwalisasyon sa tunga sa kahimtangan sa mga sentrales sa kalamay sa diin duha sang tatlo ka mamumugon sa sentral mga kontraktwal nga wala sang mga benepisyo. Ang grabe nga sitwasyon sa isla sang Negros, ang ginlaragway ni Bishop Antonio Fortich sa tunga-tunga nga bahin sang 1980s bilang naga-indakal nga “bulkan nga hana maglupok” kag mahimo lang ini nga mahilway paagi sa rebolusyonaryo nga paghimakas. Nahadlok sa ini nga kamatuoran, si Marcos Jr magasulit sang pasista nga pamaagi sang iya amay kag sang iya ginbuslan nga si Rodrigo Duterte.

Ang deklarasyon sang iya hepe sang Armed Forces of the Philippines (AFP) nga “pagpasingki sang operational tempo kontra insurhensiya” isa ka paglarga sa pwersa sang estado agud magpadayon ang mga masingki nga pag-abuso kag kalakasan nga lapnagon sa kaumhan kag mga lugar sa urban sa pagpakuno-kuno nga pagwasak sang insurhensiya. Sa liwat, isa naman ka pahanumdum sang Martial Law ni Marcos Sr. Sa Negros, nadokumento sang Ang Paghimakas ang 45 ka kaso sang pagpang-abuso sang mga tawhanon nga kinamatarung sa una nga tatlo ka bulan ni Marcos Jr kaangay sang masaker, extrajudicial killings (EJK), pagpamahug kag pagpangharas, patarasak nga pagpalupok, pag-abdak sang mga mangunguma, tuyo nga pag-abdak sang mga bata, iligal nga pag-aresto, iligal nga pagpangita kag pagkuha, paglapas sa kinamatarung sang mga hors de combat, pagpamomba kag pagpamahug nga bombahan ang North Negros Natural Park. Apang magluwas sa tanan nga porma sa pagnyutralisa sa mga oposisyon, amu man ini ang magpaseguro sa hilway nga pagsulod sang mga multinasyunal nga kompaniya nga ang mayor nga katuyuan amo ang pagmina, logging, real estate ukon negosyo sa pagbaligya sang duta, kag agro-bisnes.

Maka-alarma ang modus sang AFP sa pagdeklara sang peke nga mga engkwentro agud tabunan ang ila nga pagpamatay sang mga mangunguma. Sa syudad sang Guihulngan kag Canlaon, pagka-tapos nga makapungko sa pwesto si Marcos Jr, tatlo ka insidente sang peke nga engkwentro sang 62 Infantry Battalion (62IB) ang natabu nga gintungtungan sang pagpatay sa lima ka mangunguma nga ginpatu-patuan nga mga kaswalidad sang New People’s Army (NPA). Sa pihak nga bahin, gina-terorisa sang batalyon nga kadakuon nga focused military operation (FMO) ang mga komunidad sang mangunguma.

Tuman nga nagasandig ang AFP, Philippine National Police (PNP), NTF-Elcac kag mismo si Marcos Jr sa pagpatalang sa desperasyon nga punggan ang wala katapusan nga suporta sang pumuluyo sa rebolusyonaryo nga kahublagan. Ginatib-ong sini ang paglagas sa pamaagi sa padya nga kwarta sa ginapatihan nila nga kadre sang NPA sa diin ginahimuslan sini ang kapigaduhon kag kagutom sang pumuluyo.  Ang korapsyon madalum nga nakaugat sa sini nga institusyon nga may kahanason na nga magsuyop sang buhis sang pumuluyo pakadto sa ila bulsa paagi sa nagahabok nga badyet para sa modernisasyon, barangay development program kag programa sa integrasyon sang mga rebelde.

Indi maayo ang pagkakopya ni Marcos Jr sa pagpang-into sang iya amay bilang manghimanwa sa tinutuyo nga monopolyohon gilayon ang gahum kag mag-akumular sang manggad. Indi siya nagmadinalag-on sa pagtago sa krimen sang iya pamilya kag sa pagpanumbalik liwat sang ila gahum sa daan nga kahamungayaan bangud sang pasismo sang estado kag sa subong nga sosyo-ekonomiko nga kondisyon nga nagahublas sang iya pagka-hipokrito sa masa.

Ang tuman ka grabi nga krisis nagahatag sang oportunidad nga mas mahangpan sang pumuluyo ang imperyalismo, pyudalismo kag burukrata kapitalismo. Isa ka matambok nga kahimtangan para sa pagpukaw, pag-organisa kag pagpahulag sa malapad nga isip agud pamatukan ang neoliberal nga mga polisiya, korapsyon, tiraniya, pasista nga terorismo, sistematiko nga pagpatalang kag pagtorse sa kasaysayan. Nagatuga ini sang paborable nga kondisyon para sa rebolusyonaryo nga kahublagan, sa pagpanguna sang Communist Party of the Philippines (CPP), para hugpongon ang mga ginahimuslan nga sahi sang mga mamumugon, mangunguma, peti-burges sa kasyudaran kag pungsudnon nga burgesya agud pasingkion ang pungsodnon demokratiko nga rebolusyon paagi sa pangmalawigon nga inaway banwa kontra sa US-Marcos II nga rehimen.

Ang nagapanguna nga hilikuton sang rebolusyonaryo nga kahublagan amu ang pagpasulong sang armado nga paghimakas. Magahatag ini sang kaisog sa pumuluyo nga magtib-ong sang ila soberenya kag mga demokratiko nga kinamatarung kag pagpamatuk sa pasismo sang estado. Bisan sekondaryo, kinahanglan kag indi mapahigad ang paglunsar sang ligal nga porma sang paghimakas sa kasyudaran kag kaumhan.

Ang paghimakas masa pareho sang mga rali, aksyon protesta, dayalogo, mga welga kag petisyon nagapasulong sa pang-ekonomiko kag demokratiko nga demanda sang pumuluyo kag dugang nga pulitikal nga edukasyon sa ila. Samtang ang pagpakig-away sa sweldo sang mamumugon sa kalamay sa Negros isa ka paghimakas sa ekonomiya, nagadala man ini sang pulitikal nga porma nga magahublas sa kontra-demokratiko nga kinaiya sang burges nga estado. Ginahanda sang ligal nga paghimakas ang pumuluyo para sa mas mataas nga porma sang paghimakas kag ihamulag sa lokal kag internasyunal ang nagapamuno nga Marcos nga hubon kag ang iya mga suluguon sa militar. Magapahuyang ini sa mga reaksyonaryo nga pwersa gani ini makabulig sa paghawan sa dalan para sa dugang nga pagsulong sang armado nga paghimakas.

Napamatud-an sa kasaysayan nga ang mga kadre sa Partido kag mga Pulang kumander nabun-ag halin sa nasubhan sa mga paghimakas masa. Sa pagsingki sang pasismo sang estado magakultibar lang ini sang matambok nga duta para sa rebolusyonaryo nga pag-uswag sang pumuluyo. Ang Laye Militar sang nagligad kag sa subong epektibo nga rekruter sang NPA.

Ginapatuman sang NPA ang nagapanguna nga hilikuton sa paglunsar sang armado nga paghimakas. Ang mga Pulang kumander kag hangaway kinahanglan mapataas ang ila materyal kag mapang-away nga kapabilidad paagi sa paglunsar sang mga taktikal nga opensiba nga padayon nga magpapas kag magdis-arma sa pangkombat nga pwersa sang kaaway, magwasak sang lambat pang-espiya, kag magpahuyang kag magdemoralisa sa ila hanay. Ang pinakaabusador sa ila, ilabi na ang may mga utang nga dugo sa pumuluyo kinahanglan nga masilutan base sa mga prinsipyo sang rebolusyonaryo nga hustisya. Dugang pa, kinahanglan nga may pulitikal nga hilikuton sa sulod sa hanay sang kaaway agud kalabanan sa ila makabig pakadto sa pumuluyo. Samtang ang ila mga pamilya nagaantus halin sa sosyo-ekonomiko nga krisis, ang mga ordinaryo nga soldado nagakaakig tungod ginahimo sila nga mga kriminal sang matag-as nga opisyal.

Ginagamit sang US-Marcos II nga rehimen ang pareho sa gihapon nga taktika sa mga nauna pa sa iya kag, kaangay sang nagligad nga neokolonyal nga estado, sigurado ini nga mapaslaw. Samtang, malig-on nga nahakos sang rebolusyonaryo nga mga pwersa ang Marxismo-Leninismo-Maoismo nga naghatag sang syentipiko nga basehan para sa rebolusyonaryo nga optimismo nga ang tagumatayon nga krisis sang pangkalibutanon nga kapitalista nga sistema magadala sang lubos nga pagkapukan sini. Ang rebolusyonaryo nga optimismo magatulod sa rebolusyonaryo nga hanay nga magtuon halin sa kasaysayan, militante nga makig-away sa pagpamigos kag pagpanghimulos, kag magsulong sa rebolusyonaryo nga paghimakas. | AP October 2022

Ang Paghimakas debuts new section in latest release

PRESS RELEASE
November 7, 2022

REFERENCE:
Cleo Fernandez
Ang Paghimakas Editor-in-Chief
angpaghimakas@protonmail.com

Communist Party of the Philippines (CPP) – Negros newsletter, Ang Paghimakas (The Struggle), launches today a new section, Iskulhaws, that will be featuring essays, news, stories and various articles on the practice of Marxism-Leninism-Maoism as theoretical guide of the national democratic revolution with a socialist perspective.

“Iskulhaws” is a common term used by Filipino revolutionaries referring to the area inside NPA camps where study meetings are held to raise the knowledge of Party members and Red fighters on ideological and political matters.

In its debut, Iskulhaws features the successful completion of three batches of study meetings on the CPP’s Advanced Party Course “amid intensified and relentless military operations of fascist 3rd ID.”

According to the article, a total of 40 individuals, from workers, peasants and intellectuals, graduated the formal Party course.

#ML50
This issue is Ang Paghimakas’ contribution to the 50th commemoration of Marcos Sr’s declaration of martial law and the 37th anniversary of the Escalante Massacre.

Its editorial juxtaposes conditions in Negros during the dictatorship of Marcos Sr and the present dire situation of Negrosanons, particularly peasants and sugar workers, under Marcos Jr.

It stated that: Marcos Jr poorly imitates his father’s statesman facade to swiftly monopolize political power and accumulate immense wealth. He is unsuccessful in obscuring his family’s crimes and reviving their power to its former glory as state fascism and current socio-economic conditions reveal his hypocrisy to the masses.

Meanwhile, it summed up tactical offensives of guerrilla fronts under the Apolinario Gatmaitan Command – New People’s Army Negros Island (AGC-NPA) in the first nine months of 2022.

Human rights violations in the island from January to September of this year were highlighted as well where Ang Paghimakas documented 88 incidents victimizing 502 individuals and 29 communities.

This October release also featured martyred Red fighter Nikki “Ka Chai” de la Cruz who, with three other hors de combat NPA members, were massacred by soldiers of the 94th Infantry Battalion in Sitio Amelis, Barangay Santol, Binalbagan, Negros Occidental last July 6, 2022.

—

Ang Paghimakas was first published in the last quarter of 1972 to condemn Marcos’ Martial Law and show the resistance of the people. Now released in hiligaynon, with english and bisaya translations of its editorial, it can be downloaded through its website, http://www.negrosrevportal.wordpress.com, and CPP’s national website, cpp.ph (alternatively philippinerevolution.nu).###

Hugpungon ang pagsukol sa katawhan sa rehimen US-Marcos II!Isulong ang armadong pakigbisog isip nangunang tahas sa rebolusyon!

EDITORYAL

Ang katawhang Pilipino karon labaw nga nabug-atan sa nagkataas nga presyo sa mga batakang palaliton ug serbisyo, nagkadakong buluhisan, nagkagamay nga kita, kuyanap nga kawalay trabaho, kagutom, burukratikong korapsyon ug pasismo sa estado. Ang nasud anaa gayod sa nagpadayon nga estado sa kalamidad apan dili gumikan sa pandemyang Covid-19 nga gustong ipatuo ni Macos Jr. sa publiko, kundili sa himalatyon nga sistemang alang-alang pyudal ug alang-alang kolonyal nga nimugna sa pinakagrabeng krisis sa Pilipinas sukad nga napalagpot si kanhi Ferdinand E. Marcos Sr. Ang hapak sa krisis mas nabatyagan sa masang Negrosanon nga dugay nang gipaantus sa siglo-ang-gidugayon nga mga malupigong kondisyon ug andam sila nga ilingkawas ang kaugalingon pinaagi sa katilingbanong rebolusyon.

Mura’g nibalik ang miagi sa Negros karon nga laing Marcos ang anaa sa gahum ug ang krisis sa kalamay misalimbong sa isla. Ang dili pormal nga gideklarar nga balaud militar nga ningbiktima sa mga aktibista, kritiko, kaatbang sa pulitika ug inosenteng sibilyan makapahinundum sa mga katuigan sa Balaud Militar ubos sa diktador nga si Marcos Sr. Human sa 37 ka tuig, padayong idlas ang hustisya alang sa mga pamilya sa mga biktima sa masaker sa Escalante.

Susama sa panagkunsabo ni Marcos Sr ug iyang batos nga si Roberto S. Benedicto nga mingpuga pag-ayo sa industriya sa kalamay niadtong dekada ‘80, ang kasamtangang “sugar fiasco” (kapakyasan sa industriya sa kalamay) nga gipadako sa mass media usa ka bayle tali sa mga hakog nga mga sugar baron (sapian sa industriya sa kalamay) ug ni Marcos Jr isip neokolonyal nga hepe nga nagpaseguro sa iyang impluwensya sa industriya sa kalamay alang sa kaayohan sa nagtunhay nga nagharing pundok nga iyang gipresentahan.

Wala silay kaluoy ngadto sa gatusan ka libo ka mamumuo sa kalamay diin ang pinakadakong bulto niini anaa sa Negros. Ang mga mamumuo sa uma gigapos sa monocrop nga ekonomiya sa kalamay nga nag-alagad sa mga neoliberal nga palisiya apan gipadagan ubos sa karaan nga sistemang asyenda nga padayon nanglupig ug nagpahimulos nila. Ang mga mamumuo sa sentrales sa Negros naproblema usab sa kuyanap nga kontraktwalisasyon taliwala sa subo nga kondisyon sa trabaho sa mga sentrales diin duha sa tulo ka mamumuo kontraktwal ug walay gitagamtam nga mga benepisyo. Ang grabeng sitwasyon sa Negros gihulagway ni Bishop Antonio Fortich niadtong tunga-tunga sa dekada 80 isip nagbukal nga “bulkang sosyal nga hapit na moulbo” ug mabuhian lamang kini pinaagi sa rebolusyonaryong pakigbisog. Mahadlokon sa maong kamatuoran, gisubli ni Marcos Jr ang mga pasistang binuhatan sa iyang amahan ug sa nag-una kaniya nga si Rodrigo Duterte.

Ang deklarasyon sa iyang hepe sa Armed Forces of the Philippines (AFP) nga “dugang gipaspason sa mga operasyon batok sa insurhensiya” usa ka pagtugot sa mga pwersa sa estado nga mohimo og dugang pagpangabuso ug bangis nga buhat sa kabanikanhan ug kasyudaran nga takoban isip pagdugmok sa insurhensiya. Lain na usab nga magpahinumdum sa Balaud Militar ni Marcos Sr. Sa Negros, nadokumento sa Ang Paghimakas ang 45 ka kaso sa pagpangabuso sa tawhanong katungod sa unang tulo ka bulan ni Marcos Jr sama sa masaker, ekstrahudisyal nga pagpamatay, pagpanghulga ug pagpanghasi, pasagad nga pagpamusil, pagpangdagit sa mga mag-uuma, sulay nga pagdagit sa mga bata, iligal nga pagpangdakop, iligal nga pagpang-utingkay ug pagsakmit, kalapasan sa katungod sa mga hors de combat o kadtong nawad-an sa kapasidad nga makig-away, pangpamomba ug hulga sa pagpamomba sa North Negros Natural Park. Apan gawas sa pagnyutralisa sa tanang porma sa pagbatok, nagpaseguro usab kini sa walay babag nga pagsulod sa mga kompaniyang multinasyunal nanguna kadtong nalambigit sa pagmina, logging, real estate o negosyo sa pagbaligya sa yuta ug agro-bisnes.

Maka-alarma ang modus sa AFP sa pagdeklara og mga pekeng engkwentro aron tabonan ang ilang pagpamatay sa mga mag-uuma. Sa syudad sa Guihulngan ug Canlaon, human makalingkod sa pwesto si Marcos Jr, tulo ka insidente sa pekeng engkwentro sa 62nd Infantry Battalion ang nahitabo nga nagpahimulos sa ilang pagpatay sa lima ka mag-uuma nga gibutang-butangan isip mga kaswalidad sa New People’s Army (NPA). Mentras, gihasi sa mga kusog-batalyon nga focused military operation (FMO) ang mga komunidad sa pesante.

Nagsalig usab pag-ayo ang AFP, PNP, NTF-Elcac ug mismo si Marcos Jr sa pagpanglingla sa desperasyon nga mapugngan ang walay pagkapalong nga suporta sa katawhan ngadto sa rebolusyonaryong kalihukan. Gidasig niini ang paggukod pinaagi sa ganti sa mga gituhoang kadre sa NPA diin gipahimuslan niini ang kakabus ug kagutom sa katawhan. Lawom nga nakagamot sa maong mga institusyon ang korapsyon nga nabansay kaayo sa pagsuyop sa kwarta sa magbubuhis ngadto sa ilang bulsa pinaagi sa gipaburot nga badyet sa modernisasyon, barangay development program, ug programa sa integrasyon o pagbalik sa mga kanhi rebelde.

Dili maayo ang pagkakopya ni Marcos Jr sa panglimbong sa iyang amahan isip estadista sa tumong nga monopolyohon dayon ang gahum ug magtigum og bahandi. Pakyas siya sa pagtabon sa mga krimen sa iyang pamilya ug pagpahiuli sa ilang gahum sa kanhi niini nga kabantog samtang ang pasismo sa estado ug ang kasamtangang sosyo-ekonomikong kahimtang naghukas sa iyang pagpakaaron-ingnon sa masa.
Ang grabeng krisis naghatag sa kahigayonan nga mapatin-aw sa katawhan ang imperyalismo, pyudalismo ug burukrata kapitalismo. Usa kini ka tabunok nga kahimtang alang sa pagpukaw, pag-organisa ug pagpalihok sa pinakalapad nga ihap aron batukan ang mga neoliberal nga palisiya, korapsyon, tiraniya, pasistang terorismo, sistematikong pagpanglingla ug pagtuis sa kasaysayan. Nagmugna kini sa paborableng kondisyon alang sa rebolusyonaryong kalihukan, ang Communist Party of the Philippines (CPP) sa iyang unahan, aron hugpongon ang mga gipahimuslang hut-ong sa mamumuo, mag-uuma, petiburgesya sa dakbayan ug nasudnong burgesya aron pakusgon ang nasudnong demokratikong rebolusyon pinaagi sa malanatong gubat sa katawhan batok sa rehimeng US-Marcos II.

Ang nangunang tahas sa rebolusyonaryong kalihukan mao ang pagpasulong sa armadong pakigbisog. Makapadasig kini sa katawhan nga mopaduso sa ilang soberenya ug mga demokratikong katungod, ug mosukol sa pasismo sa estado. Bisan segundaryo, importante ug dili mapadaplin ang paglunsad sa mga ligal nga porma sa pakigbisog sa kasyudaran ug kabanikanhan.

Ang mga pangmasang pakigbisog sama sa mga rali, aksyon protesta, dayalogo, welga ug petisyon nagpasulong sa mga ekonomikanhon ug demokratikong demanda sa katawhan ug dugang nga mag-edukar kanila sa pulitika. Samtang ang mga pakigbisog sa sweldo sa mga mamumuo sa kalamay sa Negros usa ka ekonomikanhon nga pakigbisog, nakabaton usab kini sa pulitikal nga porma sa paghukas niini sa kontra-demokratiko nga kinaiya sa burges nga estado. Giandam sa mga ligal nga pakigbisog ang katawhan alang sa mga mas taas pa nga porma sa pakigbisog ug gihimulag sa lokal ug internasyunal ang nagharing pundok ni Marcos ug iyang mga bata-bata sa militar. Makapahuyang kini sa mga reaksyunaryong pwersa sa ingon makatabang sa paghawan sa dalan alang sa mga dugang pag-abante sa armadong pakigbisog.

Gipamatud-an sa kasaysayan nga ang mga kadre sa Partido ug mga Pulang kumander mitumaw gikan niadtong nasubhan sa mga pangmasang pakigbisog. Sa pag-kusog sa pasismo sa estado nag-ugmad usab kini og dugang tabunok nga kayutaan alang sa rebolusyonaryong bul-og sa katawhan. Ang Balaud Militar, sa miagi ug karon, usa ka epektibong rekruter sa NPA.

Nangunang gipatuman sa NPA ang primaryang tahas sa pagpasulong sa armadong pakigbisog. Ang mga Pulang kumander ug manggugubat kinahanglang mopataas sa ilang materyal ug pangkombat nga kapabilidad pinaagi sa paglunsad sa mga taktikal nga opensiba nga padayong makapuo ug makadis-arma sa mga pwersang pangkombat sa kaaway, makaguba sa ilang lambat sa paniktik, ug makapahuyang ug demoralisa sa ilang han-ay. Ang pinaka-abusado kanila, labi na kadtong may utang nga dugo sa katawhan, kinahanglang silotan subay sa mga prinsipyo sa rebolusyonaryong hustisya. Dugang pa, kinahanglan nga adunay gimbuhatong pulitikal sulod sa han-ay sa kaaway aron pagkabig sa daghan kanila sa habig sa katawhan. Samtang ang ilang mga pamilya nag-antus gikan sa sosyo-ekonomikong krisis, ang mga ordinaryong sundalo nasilag sa paghimo kanilang kriminal sa ilang mga tag-as nga opisyal.

Gigamit sa rehimeng US-Marcos II ang susamang mga taktika sa mas nauna pa niini ug, sama sa mga milabay nga neokolonyal nga estado, segurado kining mapakyas. Mentras, hugot nga nasabtan sa mga rebolusyonaryong pwersa ang Marxismo-Leninismo-Maoismo nga naghatag sa siyentipikong basehan sa ilang rebolusyonaryong optimismo nga ang himalatyon nga krisis pangkalibutanon sa sistemang kapitalista nagdala niini duol sa hingpit nga pagkapukan. Kini nga rebolusyonaryong optimismo nagduso sa rebolusyonaryong han-ay nga mokat-on gikan sa kasaysayan, militante nga mosukol sa pagpanglupig ug pagpahimulos, ug i-asdang ang rebolusyonaryong pakigbisog.

Ipakigbato ang kinamatarung, isulong ang rebolusyon!


Pahayag sang PKM-Negros kaangot sa bulan sang mangunguma

Ka Felicidad Mercado
Tigpamaba
Pambansang Katipunan ng mga Magbubukid – Negros
Oktubre 25, 2022

Sa bulan sang Oktubre ginaselebrar ang National Peasant Month (Pungsodnon nga Bulan sang Mangunguma) bilang pagdumdom kag pagpasidungog sa mga mangunguma. Sila ang taludtod sa ekonomiya nga nagapatuhaw sang pagkaon kag hilaw nga mga materyales. Pero tubtob subong, gapabilin ang monopolyo sa malapad nga kadutaan sa kamot sang mga dalagku nga komprador-agalon mayduta sa Negros. Ang bulan sang mangunguma pagdumdum sa mga paghimakas sang sahing pesante kontra sa mapiguson kag mahimuslanon nga sistema nga mala-kolonyal kag mala-pyudal.

Ang sektor sang mangunguma ang mayorya sa populasyon sa pungsod Pilipinas. Sila nagaantus sa tuman nga kaimulon idalum sa atrasado kag indi industriyalisado nga ekonomiya sang pungsod. Kalabanan wala sang duta nga ginaugmad kag nahigot sa mga pyudal kag malapyudal nga pagpanghimulos.

Sa isla sang Negros, ginapakita ini sa pait nga kahimtang sang ekonomiya nga lubos nga nagasandig sa industriya sang kalamay. Bangud sang lapnagon nga pagpang-agaw sang duta, ang mangunguma mapilitan nga mangin mamumugon sa uma sa mga asyenda sa mga dalagku nga agalon mayduta. Bangud wala na sa ila ang duta, mapilitan sila nga magbaton sang gamay nga sweldo para lang mabuhi. Ginaagwanta nila ang kahimtangan sang pagpang-obra kaangay sa isa ka ulipon.

Wala sang pagbag-o ang kahimtangan sang mangunguma sa pagsulod sang bag-o nga papet nga rehimen. Gani, mas naglala pa ang pag-antus sang mga mangunguma kag mga mamumugon sa uma bangud sa temprano pa lang nga bahin ginpakita na ni Ferdinand Marcos Jr nga pareho lang siya sa mga nagliligad nga mga idu-idu sang imperyalismo nga nagapatuman sang neoliberal nga mga patakaran. Ang liberalisasyon sa kalamay nga nagtalana sa pag-import sang kalamay halin sa iban nga pungsod nakahalit sa lokal nga industriya sang kalamay kag yara pa ang nagataas nga presyo sang balaklon kag manubo nga sweldo. Sistematiko nga ginapatay sang estado ang mangunguma.

Ang paghimo nga prayoridad sang rehimen US-Marcos II sang liberalisasyon sa kalamay bilang pagsunod sa mandu sang kasugtanan idalum sa World Trade Organization nagaresulta sang nagalala nga krisis ekonomiko. Ginpalala sini ang kaimulon sa tunga sang pandemya, bilog tuig nga tigkiriwi, kakulangon sang trabaho kag dislokasyon sa mga palangabuhian sang mga Negrosanon.

Bisan sa ini nga kahimtang, ginpabaskog pa sang pasista nga rehimen ang pagpanghalit sa kaumhan gamit ang AFP/PNP bilang mapiguson nga instrumento sang estado. Sistematiko nga gin-atake ang mga komunidad sa mangunguma kag mamumugon sa uma. Gina-ipit sila sang mga militar, ginapahog, ginadakop nga wala sang nagakaigo nga basehan, kag ginapatay pareho sa bag-o lang natabo sa mga komunidad sa syudad sang Himamaylan sini nga bulan kon sa diin masobra 18,000 ang nagbakwit bangud sa militarisasyon.

Nakaangkon sang kaisog ang mga mangunguma sa nasumalang nga pagpanghalit sang estado sa ila palangabuhian kag kabuhi. Ang paglala sang pagpamigos kag pagpanghimulos sa mga nagahari nga sahi nagpakita nga sila mga tigre nga papel nga indi makaupang sa kolektibo nga kusog sang pumuluyo.

Agud epektibo nga maatubang ang malaparan nga pagpang-agaw sang duta, pagpanghimulos kag pangpamigos sang daan kag bag-o nga tipo sang agalon mayduta, kag madata nga pag-abuso sa kinamatarung sang mga mangunguma, kinahanglan ang hugot nga paghiliusa kag kolektibo nga pakig-away sang mga mangunguma. Kinahanglan man nga pabaskugon sang mga unyon sang mga mamumugon sa uma ang paghimakas para sa pagpataas sang sweldo kag pagdemanda sa mga benepisyo nga ginadingot sang mga agalon mayduta kag dalagku kumprador burges. Subongman, kinahanglan pasanyugon ang demanda sa pagrespeto sa tawhanon nga kinamatarung.

Indi dapat maghipos sa tunga sang pagpanghalit sang mga mersenaryo nga tropa sang AFP kag PNP. Bilang mga komunidad, dapat maghiliusa para mapahalin ang mga militar nga nagasabwag sang kakugmat sa ila lugar. Dapat ibuyagyag ang mga krimen sang mga pasista kag mersenaryo nga AFP/PNP pinaagi sa midya kag mga tigpangapin sang tawhanon nga kinamatarung para mahibaloan sang publiko ang ila mga krimen nga pilit ginhinabonan sa ila mga opisyal.

Idalum sang PKM-Negros, ang mangunguma nga Negrosanon magpasulong sa armado nga rebolusyon. Ang sahing mangunguma ang wala gakahubas nga bubon sang mga Pulang hangaway nga handa maghatag sang kabuhi para sa pag-alagad sa pumuluyo paagi sa paglunsar sang armadong paghimakas, pagtukod sang baseng masa, kag rebolusyon agraryo. Ang pagpabaskog sa mga rebolusyonaryo nga organisasyon masa magserbe nga binhi sang demokratiko nga gobyerno sang pumuluyo kag kinahanglan palaparon pa sa mas madamu nga lugar sa kaumhan sa bilog isla.

Ang PKM-Negros nagasaludo kag nagapanginbulahan sa sahing mangunguma nga nagabuhi sa pungsod. Paagi sa pagpukaw, pag-organisa, kag pagpahulag sa hanay sang mangunguma bilang malapit nga alyado sang sahing mumugon kag upod sa nahanunga nga sektor sang sosyedad segurado nga mapasulong ang demokratiko nga rebolusyon sang banwa  kag marumpag ang imperyalismo, lokal nga pyudalismo kag burukrata kapitalismo. Sa ini lang nga paagi mahatagan sang matuod nga kahilwayan ang mga mangunguma. ###

Maghimakas, indi mahadlok!
Mangunguma, mag-intra sa NPA!