Sa paglingkod ni Marcos Jr sa poder, gipasiguro niya ang pagpaduso sa mga neoliberal nga mga polisiya sa Pilipinas sa mando sa imperyalistang US. Sa hisgu-tanan sa kayutaan, hingpit nga gipatuman sa rehimen Marcos II ang Support to Parcelization of Land for Individual Titling (SPLIT) nga gipondohan sa World Bank. Gigamit sa iyang rehimen ang SPLIT nga programa aron malingla ang mga mag-uuma ug ma-ilog ang ilang mga kayutaan. Tungod niini, sayon nga mabalhin ang pagpanag-iya niini gikan sa mga mag-uuma padulong sa mga aga-long yutaan ug sa mga dagkung komprador burgesya.
Niadtong 2020, gisugdan sa Department of Agrarian Reform (DAR) ang pagpatuman sa SPLIT nga programa. Gipundohan kini pinaagi sa usa ka loan sa World Bank sa balor nga ₱20.4 bilyon. Katuyoan sa programa sa SPLIT nga hingpit nga wagtangon ang Collective Certificate of Land Ownership Award (CCLOA) nga gigunitan sa mga agrarian reform beneficiaries (ARBs) paingon sa indibidwal nga pagpanag-iya. Gipasalig usab sa DAR nga sa pag-indibidwalisa sa titulo, mas adunay kasegurohan ang mga ARB nga makapanag-iya og yuta ug mas mapalambo ang ilang panginabuhian sa pagpanguma.
Gitarget sa DAR nga ma-indibidwalisa ang 139,000 ka CCLOA gikan tuig 2020 hangtod 2024 ug anaay plano nga molanat kini sa mosunod nga duha ka tuig. Naglangkob kini sa 1.4 milyones ka ektaryas sa kayutaan nga may 1.1 ka milyones nga mga ARB sa 77 ka mga probinsya. Trese porsyento sab niini ang anaa sa Western Visayas.
Sa isla sa Negros, ang DAR anaa na sa proseso sa pag-vali-date sa mga CLOA sa mga ARB ug pagkahuman niini, mao na ang pagtunga sa mga CCLOA. Adunay opisina sab nga gitukod ang DAR aron mapasiguro ang implementasyon sa SPLIT.
Apan para kang Tatay Kulas, usa ka ARB sa Himamaylan City, Negros Occidental, nadismaya siya sa proyekto sa SPLIT sa DAR. “Ang mga anaa sa gahum ang ninghimo sa mga balaod ug prog-rama nga walay pagtan-aw kung unsay tinuod nga problema namo. Ang proyekto sa SPLIT dili ma-himong sulbad sa among giantus sa karon hilabi nga mahal na ang abono ug pestisidyo, barato ang pagpalit sa among produkto ug kulang ang subsidyo para sa El Niño,” ingon ni Tatay Kulas.
Nagmugna sab og kahadlok kang Nanay Letty sa Kabankalan City, Negros Occidental ang giingon sa Municipal Agrarian Reform Officer sa DAR nga kung dili siya mosugot nga magpailawom sa SPLIT, ang iyang ngalan dili na malakip sa mahatagan og indibidwal nga titulo.
Dugang ni Nanay Letty, “ang SPLIT makaguba sa paghiusa sa organisasyon sa mag-uuma. Kung indibidwal na ang titulo, dili na lisud sa mga nagharing hut-ong ug sa mga agalong yutaan nga linglahon ang mga ARB sa pagbaligya o pagpa-aryendo sa ilang yuta.”
Mao sab ang kabalaka ni Delia sa nahisgotan nga syudad nga kung mag-loan siya sa bangko gamit ang iyang indibidwal nga titulo isip kolateral, sayon lang nga makuha sa bangko ang iyang yuta kung dili makabayad sa iyang utang. Makadugang kini sa iyang problema hilabi na nga may mga anak siya nga nag-eskwela ug ang pagpanguma mao ang ilang panginabuhian.
Wala sab gikalipay ni Manong Fausto ang SPLIT program tungod nahimong biktima siya ug ang ilang komunidad sa pagpanghulga ug pagpangharas sa militar aron pugos nga makumbinse nga mosulod sa kini nga proyekto. Matod niya, “wala man nagbisita sa amoa ang DAR. Mismo ang militar ang gigamit para pugson kami nga mosugot nalang sa SPLIT.”
Para kanilang mga ARB ug sa uban pang mga mag-uuma, dili ang SPLIT program ang epektibong makatabang kanila kundili ang libreng pag-apod-apod sa kayutaan ug komprehensibong suportang agrikultural.
NegrosRevPortal 