Oil palm, ngil-ad nga damgo sa mga mag-uuma

Ang pagtinguha sa “perma-nente nga kalinaw ug mala-hutayong kalambuan sa gawasnon na sa insurhensya nga mga lugar” ilawom sa rehimeng US-Marcos nagtago sa dulom nga reyalidad-paghatag og dalan para makagamot ang makadaut nga neoliberal nga mga proyekto. Saksi ang isla sa Negros sa tuman ka tataw nga kadaot nga mamugna dili lang sa kinaiyahan apan labaw sa tanan sa iyang katawhan, ilang mga panginabuhian, ug ilang mga pinuy-anan.

Ang oil palm usa ka pang-eksport nga tanum nga nagtubag lang sa kinahanglanon sa lang-yaw’ng mga imperyalista ug ilang itoy-itoy nga komprador-agalong yutaan. Sa kayutaan sa Candoni, Negros Occidental, adunay nag-hana nga bangi sa interes ug plano nga mahimong mo-igo sa tibuok isla. Ang kaylap nga pagpananum sa oil palm nga gipasi-garbo nga tigdala sa kalambuan, nag-unod sa mas dakung katalagman sa pagpangilog og kayutaan, pagkawala sa panginabuhian ug pagkaguba sa kalikupan.

Sa miaging tuig, ang gipanag-iyahan sa mga Consunji nga DMCI Corporation kakunsabo ang Department of Environment and Natural Resources (DENR) plano nga hulipan ang 6,000 ka ektarya nga kayutaan sa kabukiran padulong sa plantasyon sa oil palm. Gilauman kini nga molanat sa 50 ka tuig (sa inisyal 25 ka tuig ug pwede nga subling madugangan og 25 naman ka tuig). Pipila ka mga pamilya ang nagpadayag sa ilang pagbatok niining proyekto, tungod makamugna kini og kadaut sa ilang panginabuhian ug kayu-taan.

Ang konsehal sa LGU sa Candoni ug tsirman sa komite sa environment nga si Dember Ca-tipunan pabalik-balik nga nagyaw-yaw og reaksyonaryong propaganda nga ang mga pamilya ‘segurado nga makaangkon og trabaho ug relokasyon,’ ug iyang gitabonan ang kamatuoran nga ang proyekto makamugna og pag-pangilog sa kayutaan ug magtulod sa ebakwasyon sa mga mag-uuma ug lumad.

Ang plantasyon sa oil palm mahimong panugod sa tuman ka peligrosong pag-usab sa mga ka-yutaan (land-use conversion) sa kabukiran, pagpangilog sa kayu-taan, ug pagbag-o sa gamit sa mga kayutaang lasangon nga kasagaran gipuy-an sa mga mag-uuma. Ang industriya sa oil palm sama sa Agumil Company sa Palawan ug North Cotabato Oil Corporation sa Mindanao nakadaut sa mga mag-uuma ug mga Lumad, tungod wala sila gitu-gutan nga mag-“inter-crop” (sal-ot sal-ot nga pagtanum) para sa ilang pangkonsomo ug sa esen-sya nahigot sa pyudal ug alang-alang pyudal nga dagway sa pagpahimulos.

Makamugna kini og grabeng pagdagsa sa mga reaksyonaryong tropa sa lugar. Ang mga neoliberal nga mga proyekto katimbang ang Barangay Development Program sa NTF-Elcac nagpanglingla para itanyag sa komunidad ang ilang kaugalingong mga katigayonan sa interes sa langyaw’ng mga negosyo.

Ang mga plantasyon sa pana-num nga pang-eksport, sama sa mga plantasyon sa tubo sa isla sa Negros, mao ang gigikanan sa mga krimeng ekonomikanhon ug tawhanon. Diri nagtunhay ang mga lain-laing porma sa alang-alang pyudal nga paagpahimulos.

Usa pa gyud ka kinaiya niining “agribusiness venture” mao ang propaganda sa “reporestasyon.” Apan ang isla sa Negros saksi niining pagpanglingla, pa-nanglitan ang National Greening Program (NGP) sa DENR nga nagpatanum lang og mga pang-eksport nga kahoy sama sa manggium, gemilina ug mahogany. Sa ulahi, ang kini nga mga erya gipunting para minahon. Sa hisgutanan sa oil palm, dili kini para sa reporestasyon.

Ang plantasyon sa oil palm usa ka ngil-ad nga damgo nga atubangon sa mga mag-uuuma dili lang sa Candoni kundili sa uban pang bahin sa isla. Kini nga neoliberal nga proyekto momugna og tuman nga kagutom ug kakabus nga mosugnod sa kadasig para sa rebolusyonaryong pagbag-o. Ang pakigbisog dili lang batok sa plantasyon sa oil palm, usa kini ka dungan nga kampanya kontra-imperyalista, kontra-pyudal ug kontra-pasista nga molanog sa tibuok isla sa Negros.